Dĩ nhiên đó là biến tấu của một câu điểm chỉ nghệ thuật xắt hành trong phim Người Bắc Kinh ở Niêu Dóc. Nàng hướng dẫn chàng hạ dao thế, thế, đúng rồi đấy, hành không phải con gái, nhé, nhé.
Nói chung lúc đang già đi thấy rõ, người ta thường nhớ tới chuyện cũ luôn. Mấy hôm nay lởn vởn câu này lại muốn có một tủ sách trong nhà, như ngày xưa đã từng (sém) có. Chả liên quan gì nhỉ? Mốt giờ đó.
Khi mình vừa bắt đầu biết hết mặt chữ cái và đánh vần thành tiếng được (cuối năm lớp Ba) thì má bán tủ sách chính ở nhà mua cho tía chiếc xe Honda 68 (có thể phải bù thêm 99% tiền nhưng nói vậy nghe cho oai chớ, má dặn), chỉ để lại vài cuốn gối đầu giường. Nhờ người chị họ làm ở Cửa hàng sách Nhân Dân (tức là lớn lắm) dưới thị xã bán dùm nên chắc cũng được giá.
Tóm lại là từ đó thôi rồi một đời trai đang hăm hở tò mò khám/phá thế giới. Bây giờ ngồi kiểm điểm lại những thứ vô tình rớt trúng, thấy ấn tượng rất ít (nội dung bay biến rồi), chỉ vài chi tiết đắt giá mà thôi.
Lớp bốn đọc Thành Trì mini juýp quỳ bên giá sách dưới ánh đèn mờ đầy thông cảm.
Lớp năm Cây Phong Non Trùm Khăn Đỏ thủng thẳng đưa cặp giò trần trụi từ xa tiến lại rồi lại đi ra xa.
Lớp sáu Cô Gái Thành Rome đạp tấm mền xuống khi chàng đang bỏ ra.
Lớp bảy Tiếng Chim Hót Trong Bụi Mận Gai nhiều vô số kể (mặc dầu không cho má biết).
Lớp tám Đức Mẹ Mặc Áo Choàng Lông chỉ cho mình anh thôi nhé.
Lớp chín Đèn Không Hắt Bóng người hùng bác sĩ tài ba lia lịa đáng ngưỡng mộ.
Lớp mười Những Người Thích Đùa nên đái tiếp sức vào máy cày không (chịu) nổ.
Lớp mười một trở về sau bất cứ ở đâu cũng thù thù sách vở, việc đọc gần như liệt hoàn toàn.
Nhà không có/còn sách, nên ông anh mình hay mượn sách ở thư viện tỉnh tuốt dưới thị xã về đọc. Đi năm, sáu cây số chớ giỡn đâu. Ông này hay chơi gác mình. Rất vô nhân đạo. Cái gì cũng giỏi hơn mình. Ví dụ như có cái mương sình trước nhà, ổng úp mặt bơi hoài cả ngày không chán. Mình nhoi nhoi hai sải là ngáp luôn. Bẫy chim, ổng tự đan lồng sắt, chim dính chùm chùm (sau này bẫy cu thì từng con một). Mình chơi bẫy gạch, canh cả ngày không được con manh manh. Chỉ mấy con sẻ ăn hết lúa của mình. Đến năm lớp bảy thấy ổng cầm Cả Thế Gian Trong Túi, mình nhịn không được nữa:
“Sách có ăn được như bobo không mà ham?”
“Ai nói mày?”
“Thầy Mạnh.”
Nhìn mặt biết rằng thù đã trả được phân nửa, nhưng vẫn chưa hả dạ. Đợi ổng đi ruộng, mình đạp xe ra thư viện tỉnh:
“Có việc gì?”
“Dạ em muốn làm thẻ”
“Bao nhiêu tuổi?”
“Dạ mười ba”
“Không được”
“Dạ sao?”
“Chưa có CMND [đọc là Chứng Minh Nhân Dân] chứ sao.”
Đang định bỏ cô gái hãy còn xuân này đi, ông đeo kiếng dày cộp ngồi đằng kia gọi giật lại:
“Về đem hộ khẩu lên cô sẽ làm cho.”
Sau này mới biết ông là giám đốc thư viện, đuợc phong một trong những người thông minh nhất thị xã, nói thạo năm ngoại ngữ, thương binh hạng nhất, huân chương chiến công hạng nhì, huân chương lao động hạng ba, con mẹ liệt sĩ!
Mình về nhà tía má can ngăn quá trời, hộ khẩu lỡ mất chết phù miệng luôn à con. Nhưng mình vẫn dứt áo ra đi.
Làm được cái thẻ thư viện, sục sạo thấy không có gì đáng đọc ngoài mấy cuốn học làm người như Nam Nữ Trước Ngưỡng Cửa Hôn Nhân, Khơi Dậy Nguồn Sống Bản Thân, v.v. Còn ra rất ngộ, cụm “Va” có mười ba hộc, toàn Văn kiện đếm tới. Cụm “Ho” có bốn mươi sáu hộc, toàn Hồ sơ các loại.
Mỗi lần mượn được một cuốn, mình cũng mượn một cuốn xem sao. Đem Những Ả Sói Cái về nhà để ngay chỗ ông anh nằm. Không dè ông này ngủ mê đá lọt xuống gầm giường. Mình lo chơi đá banh, đánh trỏng, quên luôn. Cả tháng sau tìm không thấy. Nửa năm sau con chó ở nhà mới lôi ra gặm. Đem trả coi như đút đầu vô chỗ chết. Ai từng đối diện với thủ thư thì biết lời này thật như vậy.
Bao nhiêu năm không đọc sao giờ lại muốn có sách để trưng? Mình lại nhớ chuyện cũ. Xóm mình, có hai vợ chồng già bán tạp hóa. Cái nhà làm cái cửa hàng luôn. Bán đủ các thứ, rất tiện cho những chốn đèo heo quê mình. Ông già nhìn có vẻ 69, bà khoảng 70. Răng rụng hết rồi, chỉ còn nướu chưa rụng thôi. Cứ năm mới đến, ông mua sáu bộ lịch áo tắm, Diễm My, Thu Hà,… Ông cắt phần hình (khi trên khi dưới), dán khắp nhà từ trong ra ngoài. Mỗi năm hoa đào nở, lại thấy ông (đồ) già đi, nhưng tuổi các cô trong lịch lại xuống thấp hơn năm ngoái. Thỉnh thoảng mình đến mua dầu lửa để đổ vô cọng đu đủ, bịt phấn lại đốt chơi, hay mua lưỡi câu ếch, thường thấy ông không mặc áo nhưng có mặc quần, tà lỏn xếp li kiểu lò xo, đứng xụi lơ ngó mấy tấm lịch.
Ngắn gọn, cũng vì cái duyên lỡ làng với sách cho nên ngay giờ đọc báo có nhiều từ phổ thông mình cũng không hiểu, gì mà văn hoá gội đầu thanh lịch, văn hoá bia hơi việt dã... Tra từ điển thấy giải nghĩa “văn hóa” như sau:
- dt. thói
- dt. thói quen.
- tt. quen
- tr. (kng) quen thói
Cũng không rõ ràng lắm. Đánh dây thép hỏi thằng bạn làm Sửa-bản-in-Chief, nó nói chưa vô từ điển đâu, nhưng nghĩa là “có” trong tiếng mình đương đại.
Hèn nào dạo này các cao nhân lên báo hay nhắc “văn hoá đọc”. Té ra “văn hoá đọc” ở đây chỉ nằm chàng hảng giữa có và không.